Căng thẳng và những tác hại của nó tới sức khoẻ

Căng thẳng và mệt mỏi là những trạng thái cảm xúc tinh thần phổ biến mà ai cũng có thể gặp phải khi đối mặt với những khó khăn trong cuộc sống và công việc. Nếu tình trạng này kéo dài, nó có thể ảnh hưởng tiêu cực đến sinh hoạt, làm việc và sức khỏe của chúng ta.

Căng thẳng là gì?

Căng thẳng tinh thần là hiện tượng mọi người phải đối mặt hàng ngày, đây là trạng thái tinh thần rơi vào tình trạng bất ổn định, còn được biết đến với tên gọi là stress. Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), có khoảng 264 triệu người trên toàn thế giới đang sống chung với các vấn đề liên quan đến căng thẳng. Thông thường, người căng thẳng sẽ gặp phải biểu hiện như thở nhanh, hồi hộp, do sự sản sinh của một số loại hormone kích thích tim đập nhanh hơn. Nguyên nhân gây ra tình trạng này có thể là do áp lực trong công việc, học tập hoặc các vấn đề của đời sống xung quanh.

Căng thẳng là một hiện tượng tâm lý khá quen thuộc. Nếu duy trì ở mức độ vừa phải, nó có thể đem lại hiệu quả khi làm việc. Cụ thể, theo một nghiên cứu của Đại học Harvard, mức độ căng thẳng vừa phải có thể giúp tăng cường sự tập trung và động lực, giúp con người phấn đấu và giải quyết những rắc rối họ đang đối mặt.

Tuy nhiên, các bác sĩ cũng chỉ ra rằng căng thẳng ảnh hưởng đến sức khỏe khá tiêu cực nếu tình trạng này kéo dài liên tục. Một báo cáo của Hiệp hội Tâm lý học Mỹ (APA) cho biết 77% người dân trải qua các triệu chứng thể chất do căng thẳng, như mệt mỏi, đau nhức cơ thể và suy nhược sức khỏe. Chính vì thế, chúng ta không nên chủ quan và duy trì tâm lý căng thẳng trong một thời gian dài.

Dấu hiệu cho thấy bạn đang bị căng thẳng

Hiểu rõ các dấu hiệu căng thẳng và mệt mỏi là điều cực kỳ quan trọng để chúng ta có thể phát hiện sớm và điều chỉnh kịp thời, nhằm hạn chế những ảnh hưởng tiêu cực đến sức khỏe và chất lượng cuộc sống. Khi chúng ta có khả năng nhận biết và quản lý căng thẳng một cách hiệu quả, cuộc sống sẽ trở nên cân bằng và khỏe mạnh hơn.

Căng thẳng biểu hiện qua nhiều dấu hiệu khác nhau, ảnh hưởng đến cả cảm xúc, tâm lý và sức khỏe. Các biểu hiện này không chỉ đơn giản là những trạng thái tâm lý tạm thời mà có thể dẫn đến các vấn đề nghiêm trọng hơn nếu không được xử lý kịp thời.

Về mặt cảm xúc, căng thẳng khiến chúng ta dễ cáu gắt, bực bội, lo lắng và buồn bã. Những trạng thái này làm cho ta khó giữ được sự bình tĩnh và khả năng giải quyết vấn đề một cách sáng suốt. Thay vì bình tĩnh xử lý tình huống, ta thường trở nên nóng nảy, mất tập trung và thiếu kiên nhẫn, dẫn đến hiệu quả công việc giảm sút. Ví dụ, một nghiên cứu của Đại học Yale cho thấy rằng căng thẳng kéo dài có thể làm giảm khả năng đưa ra quyết định sáng suốt và dẫn đến sự suy giảm hiệu suất làm việc lên đến 30%.

Căng thẳng cũng ảnh hưởng đến khả năng tập trung, khiến ta hay quên, lơ đễnh và khó hoàn thành tốt nhiệm vụ. Việc duy trì sự chú ý trong thời gian dài trở nên khó khăn hơn, làm giảm hiệu quả công việc và học tập. Để giải tỏa căng thẳng, một số người có thể có những hành vi tiêu cực như khóc, la hét hoặc sử dụng chất kích thích như rượu bia, thuốc lá. Mặc dù những hành vi này có thể mang lại tác dụng tạm thời, chúng thường dẫn đến những hậu quả tiêu cực khác như tình trạng lệ thuộc vào chất kích thích và các vấn đề sức khỏe nghiêm trọng hơn.

Về mặt sức khỏe, căng thẳng khiến chúng ta dễ bị mệt mỏi, uể oải, thiếu sức lực. Các triệu chứng thể chất thường gặp bao gồm đau đầu, đau nhức cơ bắp, rối loạn tiêu hóa và mất ngủ. Theo Hiệp hội Tâm lý học Mỹ (APA), 44% người Mỹ cho biết họ thường xuyên bị đau đầu do căng thẳng, và khoảng 34% gặp vấn đề về giấc ngủ. Mất ngủ kéo dài có thể dẫn đến các vấn đề nghiêm trọng hơn như suy giảm hệ miễn dịch, tăng nguy cơ mắc bệnh tim mạch và ảnh hưởng tiêu cực đến tâm lý như trầm cảm và lo âu.

Ngoài ra, căng thẳng kéo dài có thể làm tăng nguy cơ mắc các bệnh mãn tính như cao huyết áp, tiểu đường và các bệnh tim mạch. Việc hiểu rõ và nhận biết các dấu hiệu này giúp chúng ta có biện pháp điều chỉnh kịp thời, như thực hiện các kỹ thuật thư giãn, tập thể dục đều đặn, và duy trì một lối sống lành mạnh. Điều này không chỉ giúp giảm thiểu các tác động tiêu cực của căng thẳng mà còn cải thiện chất lượng cuộc sống và sức khỏe tổng thể.

Những tác hại nguy hiểm của căng thẳng tới sức khoẻ

Ảnh hưởng trong ngắn hạn

Căng thẳng là phản ứng tự nhiên của cơ thể trước những áp lực hoặc thách thức. Khi bạn bị căng thẳng, cơ thể sẽ tiết ra các hormone như cortisol và adrenaline, giúp bạn tập trung và đối phó với tình huống. Tuy nhiên, nếu căng thẳng kéo dài hoặc xảy ra thường xuyên, nó có thể ảnh hưởng tiêu cực đến sức khỏe của bạn.

Dưới đây là một số ảnh hưởng trong ngắn hạn của căng thẳng tới sức khỏe:

Tâm lý:

• Lo lắng, bồn chồn, khó tập trung
• Dễ cáu gắt, nóng nảy
• Mất ngủ
• Khó chịu, buồn bã

Cơ thể:

• Đau đầu
• Đau nhức cơ bắp
• Mệt mỏi
• Tim đập nhanh
• Huyết áp cao
• Tiêu chảy hoặc táo bón
• Suy giảm ham muốn tình dục

Hành vi:

• Ăn uống không điều độ
• Sử dụng chất kích thích như rượu bia, thuốc lá
• Tránh né các hoạt động xã hội
• Khó khăn trong việc đưa ra quyết định

Ảnh hưởng trong dài hạn

Căng thẳng trong thời gian ngắn có thể gây ra một số vấn đề sức khỏe, nhưng căng thẳng kéo dài hoặc thường xuyên có thể dẫn đến những hậu quả nghiêm trọng hơn. Dưới đây là một số ảnh hưởng trong dài hạn của căng thẳng tới sức khỏe:

Sức khỏe thể chất:

• Bệnh tim mạch: Căng thẳng có thể làm tăng huyết áp, nhịp tim và cholesterol, tất cả đều là những yếu tố nguy cơ dẫn đến bệnh tim, đột quỵ và các vấn đề tim mạch khác.
• Bệnh tiểu đường: Căng thẳng có thể làm tăng mức độ hormone cortisol, có thể khiến cơ thể bạn khó nhạy cảm hơn với insulin, dẫn đến bệnh tiểu đường loại 2.
• Hệ miễn dịch suy yếu: Căng thẳng kéo dài có thể làm suy yếu hệ miễn dịch của bạn, khiến bạn dễ mắc bệnh hơn.
• Rối loạn tiêu hóa: Căng thẳng có thể gây ra các vấn đề về tiêu hóa như viêm loét dạ dày, hội chứng ruột kích thích (IBS) và trào ngược axit.
• Đau mãn tính: Căng thẳng có thể làm trầm trọng thêm các tình trạng đau mãn tính như đau lưng, viêm khớp và đau đầu.
• Ung thư: Một số nghiên cứu cho thấy căng thẳng có thể làm tăng nguy cơ mắc một số loại ung thư nhất định.

Sức khỏe tinh thần:

• Rối loạn lo âu: Căng thẳng kéo dài có thể dẫn đến rối loạn lo âu, bao gồm rối loạn lo âu tổng quát, rối loạn hoảng loạn và rối loạn ám ảnh cưỡng chế.
• Trầm cảm: Căng thẳng là một yếu tố nguy cơ chính gây trầm cảm.
• Lạm dụng chất kích thích: Người ta thường sử dụng rượu bia, thuốc lá và ma túy để đối phó với căng thẳng,nhưng những chất này có thể làm cho vấn đề trở nên tồi tệ hơn.
• Mất ngủ: Căng thẳng có thể khiến bạn khó ngủ hoặc ngủ không ngon giấc, dẫn đến mệt mỏi, cáu kỉnh và khó tập trung.
• Suy giảm trí nhớ: Căng thẳng kéo dài có thể ảnh hưởng đến khả năng học hỏi và ghi nhớ của bạn.
• Mất khả năng tập trung: Căng thẳng có thể khiến bạn khó tập trung vào công việc hoặc học tập.

Ngoài ra, căng thẳng còn có thể ảnh hưởng đến các mối quan hệ:

• Căng thẳng có thể khiến bạn dễ cáu kỉnh và bực bội, dẫn đến tranh cãi và xung đột trong các mối quan hệ.
• Căng thẳng cũng có thể khiến bạn thu mình lại và tránh né các hoạt động xã hội.
• Điều này có thể dẫn đến cô lập và cô đơn, làm trầm trọng thêm tình trạng căng thẳng của bạn.

Làm thế nào để kiểm soát căng thẳng?

Để kiểm soát tình trạng căng thẳng, chúng ta cần áp dụng một số biện pháp khoa học và hiệu quả. Dưới đây là một số biện pháp hữu ích:

1. Tập Thể Dục Thường Xuyên: Tập thể dục không chỉ giúp cải thiện sức khỏe thể chất mà còn là một phương pháp tuyệt vời để giảm căng thẳng. Các bài tập như chạy bộ, bơi lội, yoga hoặc thậm chí đi bộ ngắn hàng ngày có thể giúp cơ thể sản sinh endorphins, loại hormone giúp cải thiện tâm trạng và giảm căng thẳng.
2. Kỹ Thuật Thư Giãn: Các kỹ thuật thư giãn như thiền, hít thở sâu và thực hành mindfulness (chánh niệm) có thể giúp giảm căng thẳng hiệu quả. Thiền định giúp làm dịu tâm trí và cải thiện khả năng tập trung, trong khi hít thở sâu giúp giảm nhịp tim và giảm cảm giác lo lắng. Yoga cũng là một phương pháp rất hiệu quả giúp cơ thể đối phó với các vấn đề stress hàng ngày và cải thiện giấc ngủ của bạn.
3. Quản Lý Thời Gian: Lập kế hoạch và sắp xếp công việc một cách hợp lý giúp giảm bớt áp lực. Bằng cách đặt mục tiêu rõ ràng và thực hiện từng bước, bạn sẽ cảm thấy kiểm soát được tình hình và giảm bớt căng thẳng. Sử dụng danh sách công việc và kỹ thuật quản lý thời gian như phương pháp Pomodoro có thể tăng hiệu quả làm việc.
4. Chế Độ Ăn Uống Lành Mạnh: Ăn uống đủ chất và cân đối có thể ảnh hưởng lớn đến mức độ căng thẳng. Hạn chế caffeine và đường, thay vào đó tăng cường ăn trái cây, rau quả, protein và các loại ngũ cốc nguyên hạt giúp duy trì năng lượng và ổn định tâm trạng.
5. Ngủ Đủ Giấc: Giấc ngủ đủ và chất lượng là yếu tố quan trọng để kiểm soát căng thẳng. Thiếu ngủ có thể làm tăng mức độ căng thẳng và ảnh hưởng tiêu cực đến khả năng xử lý các tình huống hàng ngày. Đảm bảo bạn có một giấc ngủ sâu từ 7-9 giờ mỗi đêm.
6. Kết Nối Xã Hội: Dành thời gian với gia đình và bạn bè giúp giảm căng thẳng. Nói chuyện với người thân, chia sẻ cảm xúc và nhận được sự hỗ trợ từ những người xung quanh có thể làm tăng cảm giác thuộc về và giảm bớt áp lực tâm lý.
7. Tránh Sử Dụng Chất Kích Thích: Việc sử dụng chất kích thích như rượu, thuốc lá hoặc các chất gây nghiện khác chỉ mang lại hiệu quả tạm thời và có thể dẫn đến những vấn đề nghiêm trọng hơn. Thay vào đó, hãy tìm các phương pháp giải tỏa lành mạnh và bền vững hơn.

Bằng cách áp dụng những biện pháp này, chúng ta có thể kiểm soát tình trạng căng thẳng, duy trì sức khỏe tinh thần và nâng cao chất lượng cuộc sống.