Luyện khí trong yoga

Trong yoga, việc luyện khí hay hơi thở là một trong những nền tảng quan trọng nhất cho bất cứ ai bắt đầu bước vào con đường tập luyện yoga một cách nghiêm túc với mong muốn yoga sẽ cải thiện sức khoẻ của mình. Hơi thở trong yoga không chỉ là quá trình cung cấp oxy cho cơ thể và loại bỏ carbon dioxide; hơi thở còn chính là chìa khoá để mở cánh cửa giữa thế giới bên ngoài và nội tâm của chúng ta. 

Thông qua việc điều chỉnh và kiểm soát hơi thở, người luyện tập (yogi) có thể tăng cường nội lực sức mạnh bên trong của chính mình. Hơi thở giúp giảm căng thẳng và giúp cho cơ thể và tâm trí được thống nhất làm một, giống như việc tạo ra một trạng thái dòng chảy.

Pranayama, hay còn gọi là các kĩ thuật thở thở trong yoga, được thực hành để có thể tối ưu hóa việc tạo ra năng lượng cho sự sống của cơ thể và là tiền đề cho sự thả lỏng, thư giãn và tự hồi phục của cơ thể, từ đó giúp cơ thể lấy lại các công năng và chức năng vốn có của các cơ quan trong cơ thể.

Khí là gì?

Trong yoga, khí được gọi là prana. Prana không chỉ là hơi thở, hơi thở chỉ là sự biểu hiện hình thức của nguồn năng lượng sống prana. Prana chính là nguồn năng lượng sống vi tế của cơ thể. Bằng cách điều khiển hơi thở, prana được kiểm soát và quá trình kiểm soát prana được gọi là pranayama.

Prana còn được gọi là năng lượng của vũ trụ, prana chính là dòng chảy năng lượng vi tế trong cơ thể, trong tư tưởng, suy nghĩ của con người. Prana có sức mạnh giúp cơ thể phục hồi và tự chữa lành. Vì vậy nếu dòng chảy năng lượng này bị tắc nghẽn, con người sẽ không thể sống khoẻ mạnh.

Một hành động vô tình sẽ tiêu tốn năng lượng sống hay prana, nhưng ngược lại khi chúng ta chủ tâm và chú tâm thực hiện một hành động dù là rất nhỏ, đồng thời kết hợp cùng với hơi thở, đó chính là khi chúng ta đưa nguồn năng lượng vi tế vào trong cơ thể và dùng ý nghĩ để vận chuyển chúng tới tế bào hay cơ bắp.

Tác động của khí tới hệ thần kinh

Trong hơi thở bình thường, chúng ra chỉ lấy được rất ít khí hay prana, nhưng khi chúng ta tập trung và chủ ý điều khiển hơi thở của mình, chúng ta có thể lưu trữ nguồn năng lượng này trong những trung tâm thần kinh và não bộ.

Thực hiện luyện khí pranayama sẽ dịch chuyển hệ thống thần kinh tự trị từ giao cảm với trạng thái chiến đấu hoặc bỏ chạy sang trạng thái do hệ thần kinh phó giao chi phối, đó là cảm giác thư giãn, nghỉ ngơi và điều này đã được chứng minh là có tác động tích cực đến chức năng miễn dịch, tăng huyết áp, hen suyễn và rối loạn tâm lý do căng thẳng. Ví dụ về thực hành pranayama bao gồm:

• Hơi thở Ujayi – Được sử dụng trong các tư thế yoga, hít vào và thở ra bằng mũi đồng thời tạo ra một cơn co thắt nhẹ ở cổ họng;
• Thở lựa chọn mũi (Nadi Shodhana) – Thở ra rồi hít vào bắt đầu từ bên trái rồi thở ra và hít vào ở bên phải;
• Thở ra (Bhastrika) – Hóp bụng nhanh vào khi thở ra, điều này thực sự có tác dụng với cơ hoành. Việc nhấn mạnh vào hơi thở cơ hoành rất quan trọng vì hầu hết mọi người sử dụng cơ ngực quá mức và không thở đủ, do đó tạo ra hơi thở nông và lượng oxy không đủ.

Tác động của khí tới hiệu quả trị liệu trong yoga

Trong yoga, sự lưu thông và cân bằng của khí trong cơ thể được coi là yếu tố quan trọng để đạt được sức khỏe và sự tiến bộ trên con đường thực hành tâm linh.

Khi thực hành và đặc biệt là thời điểm giữ các tư thế yoga, việc hợp nhất hơi thở và chuyển động giúp tối ưu hóa sự lưu chuyển của dòng khí prana. Mỗi tư thế yoga được thiết kế để mở, căng, hoặc xoay nhất định các bộ phận của cơ thể, nhằm thúc đẩy sự lưu thông khí huyết và năng lương một cách hiệu quả, giải phóng năng lượng bị tắc nghẽn tại các trung tâm năng lượng ( hay còn gọi là luân xa, chakra) và cải thiện sức khỏe.

Luyện khí trong yoga là phần không thể thiếu, giúp chúng ta kiểm soát và tăng cường luồng prana, hỗ trợ việc điều chỉnh và tinh chỉnh năng lượng cơ thể. Thông qua việc thực hành pranayama, người tập có thể tăng cường sự tỉnh thức, giảm căng thẳng và đạt được sự an lạc nội tâm.

Như vậy, trong yoga, sự hợp nhất giữa khí (prana) và các tư thế không chỉ giúp cải thiện sức khỏe thể chất mà còn thúc đẩy sự phát triển tinh thần và cảm xúc, tạo ra sự hài hòa và cân bằng cả bên trong và bên ngoài cơ thể cũng như tâm trí.

Luyện khí trong yoga có giống trong khí công?

Hơi thở trong yoga và trong khí công mặc dù đều nắm giữ vị trí quan trọng trong việc điều hòa và tối ưu hóa năng lượng trong cơ thể, nhưng chúng mang những đặc điểm và mục tiêu riêng biệt phản ánh sự khác biệt về văn hóa và triết học của mỗi bộ môn.

Trong yoga, đặc biệt là qua phần pranayama (kỹ thuật thực hành hơi thở), hơi thở được sử dụng như một phương tiện để kiểm soát và mở rộng prana, hoặc “năng lượng sinh học”, trong cơ thể.

Các bài tập thở trong yoga nhấn mạnh việc sử dụng ý thức để điều chỉnh nhịp và độ sâu của hơi thở, qua đó tăng cường sự tỉnh thức, giảm căng thẳng, và hỗ trợ sự cân bằng tinh thần và thể chất. Các kỹ thuật này có thể bao gồm hơi thở sâu, hơi thở bụng, hơi thở cố định (nơi người tập tập trung vào việc giữ hơi thở ở những vị trí nhất định), và hơi thở thay phiên qua lỗ mũi.

Trong khi đó, khí công xem hơi thở như một phần quan trọng của việc luyện tập để duy trì và cải thiện sức khỏe. Hơi thở trong khí công thường chú trọng đến việc lưu chuyển và cân bằng “Khí” (năng lượng vũ trụ) trong cơ thể qua các đường kinh lạc.

Mục tiêu là hợp nhất năng lượng của bản thân (nội khí) với năng lượng của vũ trụ (ngoại khí), qua đó đạt được sức khỏe tối ưu, sự trường thọ, và thậm chí là sự tu luyện tâm linh. 

Kỹ thuật hơi thở trong khí công thường bao gồm hơi thở sâu và chậm, tập trung vào việc đưa khí vào tận từng huyệt đạo hoặc vùng huyệt đạo và dẫn dắt khí đến các bộ phận cơ thể khác nhau.

Dù có sự khác biệt về phương pháp và mục tiêu, cả hai hệ thống đều nhấn mạnh tới việc sử dụng ý thức trong hơi thở như một cách để nâng cao sức khỏe thể chất và tinh thần. Hơi thở, trong cả yoga và khí công, được coi là cầu nối giữa cơ thể và tâm trí, giữa con người và vũ trụ, đồng thời là công cụ mạnh mẽ để tự chữa lành và tự cải thiện sức khoẻ.

Các câu hỏi thường gặp về việc luyện khí