Cholesterol cao và hậu quả của nó

Cholesterol là một dạng chất béo lipid. Nó rất quan trọng cho hoạt động bình thường của cơ thể. Màng tế bào, hormone và vitamin D được cơ thể bạn tạo ra bằng cách sử dụng cholesterol.

Có 2 nguồn cholesterol chính trong máu của bạn:

• cholesterol trong thực phẩm bạn ăn
• cholesterol do gan của bạn sản xuất

Tuy lipid là thành phần không thể thiếu cho cơ thể, nhưng khi có lượng lipid quá cao trong máu (tăng lipid máu) có thể ảnh hưởng đến sức khỏe của bạn.

Bản thân cholesterol cao thường không gây ra bất kỳ triệu chứng nào nhưng sẽ làm tăng nguy cơ mắc các tình trạng sức khỏe nghiêm trọng.

Cholesterol là gì?

Cholesterol là một chất giống như sáp, giống chất béo mà được gan sản xuất một cách tự nhiên hoặc được chuyển hoá từ thực phẩm. Nó rất quan trọng cho sự hình thành màng tế bào, một số hormone và vitamin D.

Cholesterol không hòa tan trong nước nên nó không thể tự di chuyển trong máu của bạn. Để giúp vận chuyển cholesterol, gan của bạn phải sản xuất được lipoprotein.

Lipoprotein là các hạt được làm từ chất béo và protein. Chúng mang cholesterol và chất béo trung tính, một loại lipid khác, qua máu của bạn. Hai dạng lipoprotein chính là lipoprotein mật độ thấp (LDL) và lipoprotein mật độ cao (HDL).

Lipoprotein mật độ cao (HDL)

Lipoprotein mật độ cao (High-density lipoprotein – HDL) mang cholesterol ra khỏi tế bào và quay trở lại gan. Từ đó nó bị phân hủy hoặc đào thải ra khỏi cơ thể dưới dạng chất thải. Vì lý do này, HDL được gọi là “cholesterol tốt” và mức độ càng cao thì càng tốt.

Lipoprotein mật độ thấp (LDL)

Lipoprotein mật độ thấp (Low-density lipoprotein – LDL) mang cholesterol đến các tế bào cần nó. Nếu có quá nhiều cholesterol để các tế bào sử dụng, nó có thể tích tụ trong thành động mạch. Sự tích tụ này còn được gọi là mảng bám cholesterol. Mảng bám này có thể thu hẹp động mạch, hạn chế lưu lượng máu và tăng nguy cơ đông máu. Nếu cục máu đông làm tắc nghẽn động mạch trong tim hoặc não, nó có thể gây ra cơn đau tim hoặc đột quỵ. Vì lý do này, LDL được gọi là “cholesterol xấu”.

Lượng cholesterol trong máu, cả HDL và LDL, được đo bằng xét nghiệm máu.

 

Mức cholesterol được khuyến nghị trong máu khác nhau giữa những người có nguy cơ mắc bệnh động mạch cao hơn hoặc thấp hơn.

Cholesterol cao hiếm khi gây ra các triệu chứng ban đầu, nhưng nó chính là nguy cơ tiềm ẩn của các vấn đề tim mạch, huyết áp đột quỵ.

Triệu chứng cholesterol cao

Trong hầu hết các trường hợp, cholesterol cao là đều ở trong chế độ “im lặng” – tức là nó  thường không gây ra bất kỳ triệu chứng nào. Nhiều người thậm chí không nhận ra mình bị cholesterol cao cho đến khi xuất hiện các biến chứng nghiêm trọng, chẳng hạn như đau tim hoặc đột quỵ.

Đó là lý do tại sao việc kiểm tra cholesterol thường xuyên lại quan trọng. Nếu bạn từ 20 tuổi trở lên và có lối sống không lành mạnh như hay ăn đồ ăn nhanh, ít vận động, căng thẳng, thì bạn nên kiểm tra cholesterol định kỳ. Điều này sẽ giúp bạn sớm nhận ra nguy cơ và điều chỉnh lối sống kịp thời.

Nguyên nhân gây ra cholesterol cao?

Nhiều yếu tố có thể làm tăng nguy cơ mắc các vấn đề về tim hoặc đột quỵ nếu bạn có lượng cholesterol cao.Bao gồm:

• một chế độ ăn uống không lành mạnh – đặc biệt là ăn nhiều chất béo bão hòa
• hút thuốc – một chất hóa học gọi là acrolin, được tìm thấy trong thuốc lá, ngăn chặn HDL vận chuyển cholesterol từ chất béo tích tụ đến gan, dẫn đến hẹp động mạch (xơ vữa động mạch)
• mắc bệnh tiểu đường hoặc huyết áp cao (tăng huyết áp)
• có tiền sử gia đình bị đột quỵ hoặc bệnh tim
• vấn đề rối loạn chuyển hoá trong cơ thể khiến chức năng của gan không thể sản xuất đúng lượng cholesterol cần thiết và vừa đủ để cung cấp cho cơ thể.

Ngoài ra còn có một tình trạng di truyền được gọi là tăng cholesterol máu mang tính chất gia đình. Điều này có thể gây ra cholesterol cao ngay cả ở người ăn uống lành mạnh.

Biến chứng của cholesterol cao

Nếu không điều trị, cholesterol cao có thể khiến mảng bám tích tụ trong động mạch của bạn. Theo thời gian, mảng bám này có thể thu hẹp động mạch. Tình trạng này được gọi là xơ vữa động mạch.

Xơ vữa động mạch là một tình trạng nghiêm trọng. Nó có thể hạn chế lưu lượng máu qua động mạch của bạn. Nó cũng làm tăng nguy cơ phát triển các cục máu đông nguy hiểm.

Xơ vữa động mạch có thể dẫn đến nhiều biến chứng đe dọa tính mạng, chẳng hạn như:

• đau tim: nếu mảng bám bị rách hoặc vỡ, cục máu đông có thể hình thành tại vị trí mảng bám bị vỡ – ngăn chặn dòng máu hoặc vỡ ra và làm tắc nghẽn động mạch ở hạ lưu. Nếu lưu lượng máu đến một phần tim của bạn ngừng lại, bạn sẽ bị đau tim.
• đột quỵ: tương tự như cơn đau tim, đột quỵ xảy ra khi cục máu đông chặn dòng máu đến một phần não của bạn.
• đau thắt ngực hoặc đau ngực: nếu các động mạch cung cấp máu cho tim (động mạch vành) bị ảnh hưởng, bạn có thể bị đau ngực (đau thắt ngực) và các triệu chứng khác của bệnh động mạch vành.
• huyết áp cao: khi các thành mạch bị hẹp lại do các mảng bám, tim phải co bóp mạnh hơn để đẩy áp suất máu tăng lên để có thể đưa máu tới các cơ quan trong cơ thể, gây nên huyết áp cao.
• bệnh mạch máu ngoại biên
• bệnh thận mãn tính

Cholesterol cao cũng có thể tạo ra sự mất cân bằng chức năng của mật, làm tăng nguy cơ sỏi mật. 

Cách phòng ngừa cholesterol cao

Bạn không thể kiểm soát các yếu tố nguy cơ di truyền gây ra cholesterol cao. Tuy nhiên, các yếu tố liên quan tới lối sống và dinh dưỡng hoàn toàn có thể được kiểm soát.

Để giảm nguy cơ phát triển cholesterol cao, chúng ta cần:

• Ăn một chế độ ăn uống bổ dưỡng ít cholesterol và mỡ động vật, đồng thời nhiều chất xơ, hay quan tâm tới nhiều hơn dinh dưỡng đưa vào cơ thể mỗi ngày
• Tránh tiêu thụ rượu quá mức.
• Duy trì cân nặng vừa phải.
• Luyện tập thể dục đều đặn.
• Tránh hút thuốc.

Thực hiện theo các khuyến nghị của bác sĩ để kiểm tra cholesterol định kỳ. Nếu bạn có nguy cơ bị cholesterol cao hoặc bệnh tim mạch vành, bác sĩ có thể sẽ khuyến khích bạn kiểm tra mức cholesterol thường xuyên.

Ngoài ra, các bạn có thể liên hệ tới một health coach, một người huấn luyện viên hay chuyên gia dinh dưỡng để có thể chủ động phòng ngừa cholesterol cao. Thông qua lộ trình ăn uống hay chế độ luyện tập, sử dụng nhưng sản phẩm bổ sung có lợi và xử lý vấn đề rối loạn chuyển hoá, bạn hoàn toàn có thể sống khoẻ mạnh và xoá bỏ nguy cơ bị cholesterol cao.

Các câu hỏi thường gặp về Cholesterol cao